Modelleren; makkelijker gezegd dan gedaan

“Willen jullie echt iets leuks doen deze lock-down? Ga dan lekker bakken!” NLP mede-cursiste Dionne appte ons het recept voor de heerlijke chocolade koekjes waarop ze eerder al trakteerde. In feite is zo’n recept niet meer dan een handleiding om iets ‘na te apen’ wat iemand goed kan. Binnen de NLP wordt dit modelleren genoemd. Al omvat dat aanzienlijk meer dan het lijstje met 11 ingrediënten en 9 staccato instructie zinnetjes van Dionne. Desondanks waren een aantal mede-cursisten er stellig van overtuigd dat ze net zo lekkere koekjes zouden kunnen maken als Dionne. Ík kon het me nauwelijks voorstellen. En dus besloot ik tot een experiment; ik zou Dionne’s koekjes gaan bakken!

NLP Modelleren

Modelleren is een leermethode die een belangrijke rol speelt bij NeuroLinquïtisch Programmeren (NLP). De methode wordt ook wel model leren of model-leren genoemd. Bij modelleren wordt voorbeeldgedrag van experts in kaart gebracht, met als doel dat het nagebootst kan worden, zodat het succes overgenomen kan worden. In feite is NLP zelf op deze wijze ontstaan: de grondleggers Bandler en Grinder deden jarenlang samen onderzoek naar wat mensen die aanzien genoten in hun vakgebied, anders deden dan anderen. Wat hen succesvoller maakte.

Bij modelleren observeert en imiteert degene die een bekwaamheid wil leren (en overdraagbaar wil maken), de gedachten, gevoelens, overtuigingen en gedragingen van de expert. Het is belangrijk dat de observant daarbij eigen meningen en kennis minimaliseert, ook wel NOT-KNOWING state genoemd. Door oefening worden de vaardigheden vervolgens consistent en exact gekopieerd. Tot slot worden door eliminatie de essentiële unieke kenmerken geïdentificeerd die de topprestatie onderscheiden. Zo wordt een leerbaar en overdraagbaar model gebouwd dat onderwezen kan worden.

Voor degene die mij niet kennen: mijn kookkunsten beperken zich tot een gebakken ei of pasta pesto. En mijn bak-ervaring beperkt zich tot het aflikken van de spatels van mijn moeders cake-beslag 35 jaar geleden.

De ingrediënten

Met Dionne’s ingrediëntenlijstje ging ik naar de Albert Heijn waar de problemen gelijk begonnen. Het eerste ingrediënt ‘zachte boter’ bleek niet te vinden. Na heel even smeerboter overwogen te hebben, besloot ik het toch maar even te vragen. De vakkenvuller had ook geen idee, al wist hij wel dat veel baksels met ongezouten roomboter gemaakt werden.

De zachte boter bleek slechts het begin van mijn queste. De vragen stapelden zich op. Welke chocolade? Melk of Puur? Welke bloem? Wit of Volkoren? Ze verkopen geen vanille pasta, dan maar vanille aroma? Baking soda? Oreo’s? Chocolade pretzels? Geen idee van merk of soort. Zoekend liep ik kris-kras door de winkel; niet echt handig nu met Corona. 1 uur later en 4 geïrriteerde vakkenvullers en € 12,90 verder, had ik alles. Het bakfeest kon beginnen.

Gezondheid

In het kader van gezond bewegen en eten heb ik Dionne’s recept ingevoerd in de app MyFitnessPal van UnderArmour. Het totaal van 1.330gr ingrediënten bevatte 5.970kcal. Als ik 60 ‘kleine’ koekjes had gemaakt van ~22gr per stuk, zoals Dionne suggereerde, bevat ieder koekje ~100kcal. Ter vergelijking:
>> een volkoren boterham van 35gr bevat ~70kcal
>> een appel van 100gr bevat ongeveer ~60kcal.
Beiden bevatten bovendien heel veel andere gezonde voedingstoffen. Geniet dus van Dionne’s koekjes, maar wel met mate!

De volgende dag bleek de roomboter, die ik vergeten was in de koelkast te leggen, een soort pasta te zijn geworden. Deze ‘zachte boter’ leek me prima geschikt om te ‘mengen met de suikers’, zoals de eerste stap van het recept luidde. Maar hoeveel is een eetlepel vanillepasta, of in dit geval vanille aroma, die erbij moet? En dan mengen… Ik had op TV weleens bakkers met de handen deeg zien kneden, maar dat leek me met deze zachte boter een smerige karweitje. Met de mixer en een soort schroefpoten mengde ik de ingrediënten (‘niet te lang?) eenvoudig tot een mooi glad beslag. Glimlachend moest ik denken aan wat mijn vader altijd zei: “Goed gereedschap is het halve werk”.

De bloem, zout en bakingsoda moet ik apart mengen in een tweede beslagkom. Waarom eigenlijk? Ik spreek mezelf streng toe: ‘Houd je aan de werkinstructies!” Omdat de pretzels en Oreo’s met de vijzel door de keuken vliegen, besluit ik ze met een groot vleesmes klein te hakken. Net als de melkchocolade. ‘Niet te groot en niet te klein’. Ik mix alles door elkaar en hoop maar dat ik niet te lang gemengd heb.

Koekjes van eigen deeg

‘Maak twee rollen van het deeg, en doe die in plastic folie’, vermeldt Dionne’s recept. Ik denk aan mijn moeder die het deeg voor de appeltaart gewoon met een beetje bloem op het aanrecht uitrolde. Al snel plakt en kleeft het aanrecht, mijn bakschort, mijn handen, en natuurlijk de doos huishoudfolie waar ik met ‘modderige’ handen het folie uit probeer te trekken. Uiteindelijk lukt het me twee ‘worsten’ te maken die ik in de koelkast leg. Net als vroeger lik ik de mixerpoten en mijn vingers schoon. Heerlijk!

Ik denk slim koekjes af te snijden van de deegworsten, maar al snel blijkt alles weer te kleven. Hoeveel deeg moet ik eigenlijk per koekje gebruiken? En hoe dik moeten die zijn? Ik maak uiteindelijk 10 deegschijfjes met het formaat van de koekjes die Dionne toen bij zich had. “Gelukkig kon ik me die nog goed herinneren!”, dacht ik nog.

Bruin gebakken

Om de oven voor te verwarmen op 180 gr draai ik de ovenknop op stand rotortje-met-gekarteld-streepje-eronder (die zie ik Patricia vaak gebruiken). Na 10 min. bakken (het recept vermeldt 8-10min; dat is 20% marge!) ligt op de bakplaat één grote koek met een soort gelige deeg. Te dicht bij elkaar? Teveel deeg per koekje? Na 5 min extra in de oven, en daarna nog eens 3 min, is de koek nog steeds niet zo bruin als die van Dionne. Ik haal hem er toch maar uit. Op het aanrecht ziet het er gelukkig best goed uit en blijken ze lekker knapperig. Ik heb zelf koekjes gebakken!

De prijs van het bakken

In totaal heb ik € 12,90 uitgegeven. Voor 60 koekjes van 22,1gr. is 21,5ct per koekje. Ter vergelijking Oreos kosten € 1,79 per 20. Dat is 17,9ct per twee stuks (samen 22gr)

Daar moet bij opgemerkt worden dat ik significante hoeveelheden ingedienten over had, 200g bloem, 1,3kg suiker, 6st Oreo’s, 25ml vanille aroma en maar liefst 453gr baking soda (van een pak van 454gr) . Als ik vaker zou bakken, of als het recept meer op verpakkingsmaten zou zijn gebaseerd, worden de koekjes nog wel wat goedkoper. Maar arbeidsloon is daarbij nog niet meegerekend. Ik ben alles bij elkaar toch ruim 3u druk geweest. Dat zijn hele dure koekjes geworden!

Het oordeel

Patricia en de jongens blijken als eerste bereid mijn baksel te proeven. ´Best wel lekker´ en ´heel lekker´ oordelen ze. Maar ook: ‘een beetje hard’ en ‘een wat bittere smaak’. Best kritisch dus. Maar ze staan in ieder geval niet te liegen onder het motto ´wiens brood men eet, diens woord men spreekt’. De volgende dag zijn de resterende koekjes snel op. En ook de tweede ‘batch’ van het deeg uit de vriezer, is snel verdwenen. Het zijn dus best lekkere koekjes geworden, concludeer ik. Al smaken ze niet echt hetzelfde als die van Dionne.

Als er iets uit dit experiment is gebleken is het dat een expert ‘eventjes na-apen’ gemakkelijker gezegd is dan gedaan. Een simpel recept volstaat in ieder geval niet. Wat dan wel precies nodig is, hebben ze gelukkig binnen de NLP precies beschreven. Maar dit experiment heeft me ook geleerd dat door simpelweg te beginnen en het te proberen je je ook ontwikkelt. Moet je wel even uit je comfortzone stappen.

Leerpunten

Behalve één soort koekjes bakken heb ik van dit experiment ook veel geleerd over na-apen en modelleren:
>> Een recept van de expert zelf werkt niet (of alleen voor andere experts); ‘onbewust bekwaam’ laat een expert teveel ‘logische’ dingen weg. Een buitenstaander moet in een not-knowing state modelleren (NERK NERK). Dit om zelfs de kleinste schijnbaar onbelangrijke details vast te leggen, zodat ook iemand die totaal NOT KNOWING is, dezelfde koekjes moet kunnen bakken.
>> Ik denk dat als ik het recept wél een keer zorgvuldig had kunnen doorspreken met de expert ik veel extra waardevolle informatie had verkregen en zo in veel minder tijd gewoon lekkerder koekjes had gebakken
>> Door een keer met de expert mee te kijken (gewoon ‘de kunst afkijken’ en me voorstellen dat ik het zelf doe), had ik veel meer en sneller geleerd. Het had in ieder geval een hoop troep met die deegrollen gescheeld!

Mij is in ieder geval duidelijk geworden dat dit niet mijn nieuwe hobby wordt! Om dit vaker te willen doen moet je ofwel het bakken heel erg leuk vinden of je koekjes moeten extreem lekker worden. De koekjes worden in ieder geval niet goedkoper en ook niet gezonder. Ik hoop maar dat Dionne nog wat vaker op zelf gebakken koekjes trakteert.